Geschiedenis van Scouting Nanne Zwiep

Op deze plek vind je een heleboel informatie over de geschiedenis van onze groep. Je leest hier hoe onze groep is ontstaan, hoe deze zich in de loop van de jaren heeft ontwikkeld, waar we ons spel hebben gespeeld en wat voor activiteiten we hebben gedaan. En je vindt er natuurlijk veel foto’s, soms van meer dan 75 jaar geleden! Hier rechts zie je bijvoorbeeld de – voor zover bekend – oudste groepsvlag van onze groep. Deze vlag was in ieder geval al in gebruik in 1948.

In tegenstelling tot de Scoutingbeweging is van onze groep hoogstwaarschijnlijk een exacte oprichtingsdatum bekend, al is daar nog geen oorspronkelijke schriftelijke vermelding van gevonden. Wel wordt de oprichtingsdatum vanaf de jaren ’60 van de vorige eeuw enkele malen in het archief genoemd. De eerste schriftelijke vermelding is van 1 oktober 1945. De Nanne Zwiep Groep is op 1 mei 1945 opgericht als groep 18 van de afdeling Enschede van het district Twente Zuid van De Nederlandsche Padvinders (N.P.V.). De groep was destijds ingeschreven als kerkgroep (vrijzinnig), van Nederlands Hervormde signatuur. De oprichtingsdatum is precies een maand na de bevrijding van Enschede op Eerste Paasdag, 1 april 1945. In de Tweede Wereldoorlog was de padvinderij door de bezetter verboden.

Over de achtergronden van het ontstaan van onze groep was tot begin mei 2005 niets bekend. Door toeval is er op 9 mei 2005 contact gelegd met Dirk Nijland, één van de personen die bij de oprichting van onze groep betrokken is geweest. Uit zijn verhaal blijkt dat onze groep spontaan is ontstaan in de eerste weken na de bevrijding. In die periode werd in Enschede de ene na de andere padvindersgroep opgericht. Het succes van de padvinderij was ook door een aantal jongeren van de Vrijzinnig Christelijke Jeugdcentrale (VCJC) uit Enschede opgemerkt.

De VCJC was een christelijke jeugd- en jongerenvereniging die, net als bijvoorbeeld de padvinderij en andere verenigingen, in de oorlogsjaren verboden was. Toch werden er ondergronds nog activiteiten gehouden. Interessant is dat in de jaren voor de oorlog ook Jan Zwiep, de zoon van Nanne Zwiep, mee heeft gedaan aan activiteiten van de VCJC.

Het leek de jongeren een goed idee ook een vrijzinnige padvindersgroep te beginnen. Daarover werd door een zes- of zevental leden een stemming gehouden. Op één na waren alle stemmen voor. Die stemming heeft waarschijnlijk plaatsgevonden op 1 mei 1945, waarmee de oprichting van onze groep een feit was.

De personen die aan de stemming hebben deelgenomen zijn Dirk Nijland, Gerrit ten Thije, nogmaals een Gerrit ten Thije, Han Sijgers, Karel Fresen en Wijnand Prins. Of er inderdaad een zevende persoon bij betrokken is geweest is niet bekend. Bijzonder is dat al deze personen ten tijde van de oprichting 16 of 17 jaar oud waren. Het zijn dus ook de eerste verkenners van onze groep geweest!

De eerste das die onze groep gedragen heeft is een volledig paarse das geweest, dit wordt onder meer bevestigd door de paarse ruit op onze oude groepsvlag uit de N.P.V.-tijd, waarvan je bovenaan deze pagina een foto ziet. Dergelijke vaandels werden in de jaren voor en na de oorlog door de N.P.V.-groepen gevoerd. De kleur van de das vormde de basis voor de ruit in het midden van de vaandels uit die tijd. De paarse ruit op de oude groepsvlag is de enige tastbare herinnering aan de kleur van onze groepsdas in die tijd. Verschillende personen, waaronder Dirk Nijland en Herman en Willy van Essen (Akela in de jaren ’50 en ’60), hebben bevestigd dat onze groep een paarse das droeg. Zij kunnen echter niet verklaren waarom voor deze kleur gekozen is.

Uit het inschrijvingsformulier van 1 oktober 1945 blijkt dat onze groep op dat moment 25 welpen, 20 verkenners en 7 leiders heeft. Op basis van dat formulier wordt onze groep op 23 oktober 1945 met het nummer 7018 ‘opnieuw’ (?) ingeschreven bij het Nationaal Hoofdkwartier. Van 1947 tot en met 1950 heeft onze groep ook voortrekkers. In 1950 zijn er in Enschede nog maar twee groepen met voortrekkers, de Nanne Zwiep en de VLG. In 1951 is er voor het eerst sprake van een ‘afdelings-voortrekkersstam (in voorbereiding)’. Het lijkt er daarom op dat onze voortrekkers in die stam van de N.P.V.-afdeling Enschede zijn opgegaan. Dit is door Herman van Essen bevestigd. Vanaf 1954 staat deze stam bekend als de Tenzing-stam (ook wel fout geschreven als Tensing-stam).

Rond 1950 hoort onze groep bij de drie grootste groepen van Enschede. Het ledental schommelt dan tussen circa 50 en 60. De inschrijving van 1951 vermeldt dat onze groep een X-groep (kerkgroep) is geweest. Een aantekening daarover is niet gekopieerd. Een jaar later staat onze groep voor het eerst vermeld als ‘open’ groep, iets wat tot op dit moment niet veranderd is.

In 1968 is het ledental langzamerhand gedaald tot net onder de 40, in 1969 stijgt het ledental plotseling weer tot 76. Waarschijnlijk is deze stijging te danken aan het betrekken van het eerste eigen clubgebouw. Ook zijn er dat jaar voor het eerst twee welpenhordes. In 1970 staan er nog twee welpenhordes op de inschrijving. Vanaf dat jaar stopt de informatie, waardoor het niet bekend is tot wanneer er twee hordes hebben bestaan. In ieder geval was er in het najaar van 1978 nog maar 1 horde binnen de groep.

Op zaterdag 31 mei 1969 heeft onze groep haar eerste eigen clubgebouw betrokken. Dit houten clubgebouw ‘De Vlam’ stond bij de Buurserstraat (later Hazelaarstraat), precies op de plek waar nu de Zuiderval en de A35 elkaar kruisen. Het gebouw lag achter de grote bergingsvijver bij het Boswinkel en het speelveld grensde aan een bos, waarvan nu nog een klein stukje over is achter het afvalbrengpunt Zuid. Tot dat moment draaide de groep op de zolder van een schuur achter het huis van hopman De Bree aan de Brinkstraat en in een fabriekskantine. Bij de officiële opening waren ook de echtgenote en dochter van dominee Nanne Zwiep aanwezig.

Uit een krantenartikel over de opening blijkt dat het clubgebouw op dat moment al te klein was voor de groep, waardoor er met wachtlijsten gewerkt werd. Verder blijkt uit de foto bij het krantenartikel dat in die tijd de Schots-geruite das werd gedragen, waarvan nu nog een exemplaar in de leiderskamer hangt. Het is niet bekend in welk jaar en waarom die das de oorspronkelijk paarse das heeft vervangen. Het meest waarschijnlijk is dat de Schots-geruite das is ingevoerd omstreeks de opening van het nieuwe clubgebouw, dus rond 1969. Willy van Essen heeft geopperd dat dit waarschijnlijk is gedaan vanwege de slechte kwaliteit van de oude dassen. Deze verkleurden erg snel en werden daardoor in het algemeen lelijk gevonden. Misschien is de opening van een nieuw gebouw de aanleiding geweest om daar verandering in te brengen. In ieder geval bevestigen foto’s dat tot in de jaren ’60 de paarse das werd gedragen.

In 1970 wordt het 25-jarig jubileum van de groep gevierd. Helaas bleek al snel daarna dat wij niet lang van de ‘definitieve’ locatie aan de Hazelaarstraat gebruik konden maken. Al rond 1977 verschenen er plannen over de nieuwe autosnelweg Rijksweg 35, die nu als A35 de Enschedese zuidwijken doorsnijdt. Vanaf de eerste plannen stond de as van de rijbaan door het midden van ons gebouw getekend. Uit de jaren ’70 is niet veel meer informatie over de groep bekend dan hier staat beschreven.

Aan het eind van de jaren ’70 was de voorraad van onze Schots geruite groepsdassen op. Dat leverde een probleem op. Want de stof van onze geruite groepsdas was alleen in Schotland verkrijgbaar, zodat het aanvullen van de voorraad erg duur zou worden. Daarom werd besloten dat er een nieuwe groepsdas moest komen. Die moest natuurlijk zoveel mogelijk lijken op de bestaande das. Er werd contact opgenomen met de ScoutShop, omdat die ook toen al Schots geruite dassen leverde. Er werd gekeken en vergeleken en uiteindelijk werd er gelukkig een das gevonden die veel op onze groepsdas leek. Daarvan werd een partij besteld. Maar na een tijdje kwam er een bericht van de ScoutShop: de bestelde das was uit de collectie gehaald en werd niet meer geleverd…

Er moest dus snel een andere oplossing worden gevonden. En dat werd een hele praktische! Voor het vergelijken van een paar kleuren van onze das met de dassencollectie van de ScoutShop was een kleurmonster opgestuurd. Daaraan zaten twee kleurstalen: een lapje rode stof en een lapje blauwe stof. Omdat van de bestelling alleen de kleurstalen waren overgebleven, werd besloten die twee kleuren te gebruiken voor de nieuwe das. En zo kreeg onze groepsdas de kleuren rood en blauw!

In 1980 wordt het 35-jarig bestaan van de groep met speciale toestemming van de gemeente groots gevierd in het wijkgebouw de Wesseler. De festiviteiten duren de hele dag. Tijdens de festiviteiten wordt de nieuwe groepsvlag symbolisch gepresenteerd. Deze zal de oude N.P.V. vlag gaan vervangen. In december van dat jaar wordt de vlag officieel in gebruik genomen. Deze groepsvlag wordt op dit moment nog steeds gebruikt bij officiële gelegenheden, zoals installaties. Rond 1990 is het logo van de bevers (Lange Doener) aan de vlag toegevoegd. De vlam vind je terug in ons logo.

In 1982 beginnen na een open dag de eerste meisjes bij de welpen. Ze werden nog even kabouters genoemd, maar al na enkele weken was er sprake van een gemengde welpengroep. Het gemengd draaien heeft zich enkele jaren later uitgebreid naar de verkenners en uiteindelijk (vanaf 1987) naar de hele groep. Ondanks het gemengde draaien volgen er enkele zware jaren. Het ledental zakt halverwege de jaren ’80 naar ongeveer 30 kinderen. Een daling van het ledental is in die periode trouwens een algemeen beeld binnen Scouting Nederland.

Het 40-jarig jubileum van de groep wordt gevierd met 2 activiteiten. De welpen gaan een dag naar Avonturenpark Hellendoorn. De verkenners doen mee aan het internationale kamp Action ’85. Onze verkenners vertegenwoordigen Nederland. Het kamp met zo’n 250 deelnemers wordt gehouden op Scoutcentrum Rotterdam in Cappele aan de IJssel.

Medio jaren ’80 wordt door de gemeente de huur van ons terrein opgezegd en wordt bekend dat wij binnen enkele jaren moeten vertrekken. Het clubgebouw zelf is eigendom van de groep en van hout, maar verplaatsing is niet mogelijk. Dat betekent dat er moet worden uitgegaan van nieuwbouw. Omdat dat te duur is, wordt er in samenwerking met de gemeente uitgekeken naar een geschikt vervangend gebouw. Maar dat gaat niet zo gemakkelijk. Verschillende aanbiedingen worden afgeslagen omdat deze volgens ons niet geschikt zijn voor het Scoutingspel. Het gaat dan vaak om gebouwen die midden tussen de bebouwing zijn gelegen.

In 1986 wordt duidelijk dat wij mee kunnen doen in het project ‘Jongeren bouwen voor jongeren’, waardoor de financiële kant van een verhuizing er opeens een stuk beter uitziet. We moeten dan wel verhuizen naar de nieuwbouwwijk Helmerhoek, waar dan nog geen enkele jeugdvereniging gevestigd is. Ook krijgen we ondersteuning van het Nationaal Jeugdfonds Jantje Beton en de stichting Kinderpostzegels. Uiteindelijk doen ook de gemeente en de provincie mee in het project. Tijdens een speurtocht van de welpen wordt bij toeval de huidige locatie ‘ontdekt’, toen nog een stukje weiland waar enkele koeien graasden. De gemeente besluit medewerking te verlenen aan ons voorstel het gebouw op die plek te realiseren.

In 1987 gebeurt er erg veel in onze groep. Draaiden er tot dat moment alleen welpen en verkenners, in september gaan de bevers van start en gaan onze rowans & sherpa’s samen met de rowans van de Anthony Fokker Groep uit Schöppingen. Dit is het echte begin van onze rowans & sherpa’s, die tot dat moment als seniorverkenners draaiden. Ook komen die maand de 6 welpen van de VLG-dependance op de Helmerhoek definitief bij onze groep, vooruitlopend op de verhuizing naar die wijk. De daswisseling van die welpen en de rowans uit Schöppingen vindt nog dezelfde maand plaats.

Op 16 november 1987 start de bouw van ons clubgebouw aan de Usselermarkeweg (vanaf 1993 Rondemaatweg). Dit is ook het startschot voor het landelijke project ‘Jongeren bouwen voor jongeren’, waarvoor wethouder Van Doorneveld op 19 november zelf de modder trotseerde om de eerste stenen op de fundering te metselen. Bij deze steenlegging zijn alleen de ‘hoge heren’ van gemeente, provincie, ministerie van WVC en ook de kaderleden van onze groep aanwezig. Nel Zwiep, de dochter van Nanne Zwiep, legt op 16 januari 1988 symbolisch de eerste steen (zie afbeelding). Bij die gelegenheid zijn alle leden van de groep aanwezig. Bij het inmetselen van de steen in de hal van ons gebouw wordt Nel Zwiep geholpen door haar kleinzoon Nanne.

In juni 1988 wordt ons nieuwe clubgebouw in gebruik genomen. Het oude houten gebouw wordt in één weekend door de leden gesloopt. Alle materialen die geschikt zijn voor hergebruik worden voorlopig opgeslagen bij de boerderij Geessink Broak, waar op dat moment de Milieudienst nog een vestiging heeft. In een jaar tijd worden door de inzet van oudere leden, leiding, bestuursleden en ouders de plafonds, binnenwanden en de hele verdere inrichting afgebouwd, waarbij veel materiaal van het oude gebouw hergebruikt wordt. Het ledental van de groep stijgt inmiddels behoorlijk. In augustus 1988 gaat de stam van start.

Op 22 april 1989 wordt het nieuwe clubgebouw officieel geopend. De openingshandeling wordt verricht door wethouder Van Doorneveld. De wethouder steekt persoonlijk een vuurtje (en per ongeluk bijna zichzelf) aan, waarna het doek van het naambord ‘Survival’ valt. Een toepasselijke naam, gezien de moeilijke jaren die dan inmiddels achter ons liggen. Het ledental blijft stijgen en overschrijdt in 1990 voor het eerst de 100. In 1991 is het aantal gestegen tot ruim 140. In de jaren daarna stabiliseert het op zo’n 110 tot 130 leden. Op 9 maart 1991 gaat de tweede welpenhorde (de ochtendhorde) van start. Beide hordes hebben op die datum zo’n 30 kinderen. De bevers krijgen dan hun eigen plekje in de nieuwe beverhoek. Vanaf het moment dat de tweede welpenhorde van start gaat, krijgen beide hordes een eigen naam. De bestaande horde wordt de Sionie Horde en de nieuwe ochtendhorde wordt de Waingoenga Horde.

Al snel wordt de opslagruimte binnen te krap. Besloten wordt het gebouw uit te breiden met een berging. De bouwvergunningprocedure zorgt voor veel vertraging, maar uiteindelijk wordt de berging in 1994 gerealiseerd.

In 1995 wordt het 50-jarig jubileum van de groep groots gevierd met diverse activiteiten rond ons clubgebouw en een receptie voor genodigden. Voor de ouderen is er later nog een gezellige klootschietavond gehouden.
Een jaar later koopt de stichting het terrein onder en rond ons clubgebouw van de gemeente Enschede. Een grote maar door de slechte ervaringen met gehuurde grond in de geschiedenis van onze groep, erg gewenste investering. De groep beschikt nu over een eigen terrein van ongeveer 2000 m².
In de jaren ’90 blijft het ledental met enkele schommelingen stabiel, ondanks dat de Helmerhoek inmiddels geen nieuwbouwwijk meer is. Na de eeuwwisseling is er weer een lichte stijging waar te nemen, waardoor de groep in 2004/2005 (voorlopig) het grootste ledenaantal uit haar bestaan heeft. Ook aan leiding heeft de groep geen gebrek.

Begin maart 2004 gaat de eerste website van onze groep van start. In het begin alleen nog met speltakpagina’s van de Rowans & Sherpa’s. Het webteam wordt eind maart van dat jaar opgericht. De domeinnaam www.nannezwiep.nl wordt op 25 maart 2004 geregistreerd. Vanaf september 2004 wordt druk gewerkt aan de opzet van de website voor de hele groep. Deze gaat op 14 januari 2005 officieel van start.

Het schrijven en online gaan van de website heeft als neveneffect dat er in korte tijd erg veel nieuwe informatie over de historie van onze groep bekend wordt.

Een ander effect is opnieuw een behoorlijke toename van het aantal leden. In mei 2008 overschrijdt het aantal geregistreerde leden voor het eerst in het bestaan van de groep de 150.

In december 2007 wint de groep de Vrijwilligersprijs van de gemeente Enschede, waaraan een geldbedrag van € 1.500 is verbonden. Een groot compliment voor alle vrijwilligers die zich voor onze groep inzetten!

Vanaf de zomer van 2007 en in 2008 wordt hard gewerkt aan de uitbreiding en verbouwing van het clubgebouw. Er wordt een inpandige noodtrap geplaatst, zodat de veel gebruikte stamzolder nu over een prima vluchtweg beschikt. Bovendien wordt de keuken/leiderskamer uitgebreid, waardoor de oppervlakte van deze ruimte verdubbeld. Een al lang bestaande wens, omdat de oude keuken inmiddels veel te klein was geworden voor onze vrijwilligers. Ook ontstaat er op de bovenverdieping extra bergruimte, waardoor materialen van de groepszolders naar die bergruimte kunnen worden verplaatst. Van de gelegenheid wordt ook gebruik gemaakt om de keuken zelf te moderniseren, evenals het keukenblok op de stamzolder.

In de aanloop naar het 75-jarig jubileum in 2020 stijgt het ledental opnieuw. Vanaf 2015 ligt het stabiel op zo’n 160 leden. In 2019 stijgt het voor het eerst boven de 170 leden.

Bronvermelding

Onder meer de volgende mensen hebben een bijdrage (informatie of (beeld)materiaal) geleverd aan deze pagina:

Herman van Essen (oud-welp en -verkenner)
Dirk Nijland (oud-verkenner en -voortrekker)
Herman van Essen (oud-welp en -verkenner)
Willie van Essen (oud-Bagheera en -Akela)
Ans Sotthewes (Scheuremaar, oud-Akela)
Fred Lunenborg (oud-welp)
Henk Oldeman (oud-welp en -verkenner)
Frank te West (zoon van oud-Bagheera Jopie Dieperink)
Henk Hoekema (o.a. oud-Akela)
Gerrit Snier (oud-DC van de NPV)
Bep Dijkstra (oud-groepsbegeleider)
Jan Dijkstra (oud-secretaris stichting)
Marcel Dijkstra (leider)